Merkeziyetsiz Finans (DeFi) Nedir?
Sizlere bu yazımda aktaracağım konu yine Blockchain ’de önemli bir önem taşıyan temel başlıklardan olan DeFi.
İlk olarak her zaman düşündüğüm gibi konuya başlamadan ilk olarak kelimenin temel olarak anlamına bakmak yazımı daha anlaşılır kılacağını düşünüyorum. Bundan dolayı:
DeFi (Merkeziyetsiz Finans) ne demek ? bunun üzerine konuşalım.
DeFi (Decentralized Finance)
Decentralized sözcüğüne bakalım temelinde merkezi olmayan anlamına gelmektedir.
Duyduğumuz bu merkeziyetsiz kavramı tam olarak nedir bunu sorgulayacak olursak: Merkeziyetsizlik kavramı, bir ağın veya bir sistemin kontrolünün tek bir elde, tek bir merkezde olmaması anlamına gelir. Herhangi bir merkezden kontrol sağlanması yerine bu kontrolün dağıtılmış bir şekilde yönetilmesini ifade eder. Bitcoin gibi kripto paralar, merkezi olmayan bir sistemle çalışır. Yapılan işlemler dağıtılmış bir ağda kaydedilir. Merkeziyetsizlik bizlere daha şeffaf, özgür ve en önemlisi daha güvenli bir sistem sağlar.
Merkeziyetsizlik bize ne gibi artılar sağlar ?
- Merkeziyetsiz sistemler, bulunan tüm gücü tek bir merkezde, otoritede toplamanın önüne geçer.
- Bu sistemler bir defter kullanır. Bu sayede gerçekleştirilen tüm işlemler doğrulanabilir duruma gelir.
- Güvenilirlik konusunda ise merkezi olan sistemlerde herhangi bir yerde çıkan sorun tüm sistemin çökmesine neden olabilir. Merkeziyetsiz sistemlerde ise bir düğümün başarısız olması durumunda bile sistem çalışmaya devam edebilir.
Merkeziyetsizlik Kavramını temel olarak böyle anlatabiliriz.
DeFi
DeFi , İnternete erişimi olan her bireyin kendi finansal hizmetlere erişimini sağlayan bir kavramdır. Şu an mevcut olarak kullanılan merkezi olan finansal sistemlere karşı bir alternatif olarak görebiliriz. Bulunan mevcut sistemlerin, hatalara açık olan sistemlerin artık sistemin içinde bulunan dağıtılmış ağ sayesinde herkesin inceleyip daha güvenli hale getirmek isteyen bir sistemdir. Aslında şu an bulunan merkezi olan finansal sistemlerle DeFi karşılaştırması yapmak bizlere neden DeFi sorusunun cevabını anlamamıza daha açık bir cevap olabilir.
O zaman bunu bir tablo üzerinden karşılaştıralım:
İşte Temel olarak bu tablo üzerinden DeFi ve Geleneksel Finansı karşılaştırabiliriz.
Merkeziyetsiz Borsalar(Decentralized Exchange)(DEX)
DeFi aslında tam olarak geleneksel finansal aracıları ortadan kaldırarak ekosistemde ki kullanıcılara daha şeffaf ve açık bir şekilde finansal hizmet sunmayı amaçlayan bir dönüşümdür. Bu dönüşümde önemli bir diğer parça ise Merkeziyetsiz Borsalar(DEX) dan oluşur.
Nedir bu Merkeziyetsiz Borsalar daha yakından bakalım:
Decentralized Exchange(DEX) yani Merkeziyetsiz Borsalar adından da anlaşılacağı üzere geleneksel merkezi olan borsalara alternatif olarak ortaya konulan bir kripto para borsasıdır. DEX temelinde kullanıcılarının kripto varlıklarını doğrudan takas etmelerini sağlayan akıllı kontratlar ve blockchain teknolojisini kullanır.
DEX Nasıl Çalışır?
DEX’ler alıcılar arasında doğrudan akıllı kontratlar aracılığıyla işlem gerçekleştirir. DEX’lerde işlem yapabilmek için bir cüzdana ihtiyacınız vardır aynı merkezi borsalarda olduğu gibi fakat kullanıcılar varlıklarını borsa cüzdanlarından çıkarmadan işlem yapabilirler. Tüm bulunan aşamalar kullanıcının varlıklarının kontrolünü arttırdığı gibi aynı zamanda daha güvenli bir sistem ortaya koyar.
DEX’leri toparlayacak olursak geleneksel finans anlayışını temelden değiştirecek potansiyele sahip olması ama bu potansiyelinin asıl etkisini daha geniş bir kitlenin bu sistemi benimsemesi ve geliştirmesi ile ortaya koyacaktır.
Stablecoin
Stablecoinler kripto para piyasasında önemli bir role sahiptir. Bu önemli rolü aslında fiyatının belirli bir varlığa sabitlenmesinden ve bu sayede kripto para piyasasındaki dalgalanmalardan korunmayı amaçlar.
Stablecoinler genellikle bir para birimi veya bir varlık gibi sabit bir değere bağlı olarak tasarlanmıştır.
Stablecoinlerin tam olarak işlevleri nedir ?
- Risk oranını azaltmak: Kullanıcılar, yatırımlarını fiat para birimi ile eşleştirmek koşuluyla piyasa dalgalanmalarından korunabilirler.
- Hızlı Transfer: Hızlı ve düşük maliyetli transferler için oldukça idealdir.
- DeFi’da Kullanımı: DeFi projelerinde likidite sağlamak için kullanılan teminat olarak işlev görür.
DeFi’da Borçlanma ve Borç Verme
DeFi’da temel unsurlardan biri de borçlanma ve borç verme işlemleridir. Şu an kullandığımız geleneksel finansta olduğu gibi DeFi’da da çok önemli bir yer kapsar. DeFi’da borçlanma sistemdeki kullanıcıların dijital varlıklarını teminat göstererek belirli bir miktarda kripto borç olabilir. Borç ise kullanılan platformda belirlenen oran üzerinden teminatlanır. Peki borçlu kullanıcı borcunu ödeyemezse ne olur ?
Bu durumda teminat olarak yatırdığı kripto varlıklar platform tarafından likide edilebilir.
DeFi’da borçlanma işlemi sırasıyla şu adımları içerir:
1-Teminat yatırma: Teminat olarak platforma kripto varlıklar yatırılır.
2-Borç alma: Teminat olarak gösterilen varlıklardan sonra DeFi platformu üzerinden kripto olarak borç alınır.
3-Geri Ödeme: Aldığı kripto miktarı ve platform tarafından belirlenen faiz oranıyla birlikte geri ödeme yapılır.
4-Teminatı Geri Alma: Son olaraksa platforma teminat olarak verilen kripto varlıkları kullanıcı tekrardan geri alır.
İşte borçlanma işlemi kısaca DeFi’da böyle gerçekleşir.
Borçlanmayı anlattığımıza göre sıra borç verme işleminde. Borç verme işlemi genel olarak bakacak olursak borçlanma işleminin ters adımları olarak görebiliriz.
Borç verme işlemi sırasıyla şu adımları içerir:
1-Teminat Yatırma: Borç verecek olan kullanıcı platform üzerinden kripto varlığını yatırır
2-Borç Verme: Yatırılan kripto varlıklar teminat olarak kullanıldığı platformdaki borç almak isteyen kullanıcılara verilir.
3-Kazanç: Tabi ki borç verdiğimiz için borçlanma işleminde nasıl ki faizi ödüyorsak şimdi de platform tarafından belirlenen faiz oranını kazanırız.
4-Teminatı Geri Alma: Borç alan kullanıcı borcunu ödediği zaman, borç veren kişi teminat olarak yatırdığı varlıklarını geri alır.
Bitcoin
Blockchain dediğimizde aklımıza ilk olarak her zaman kripto paralar yani olayın finansal tarafı gelmiştir. Eğer blockchain nedir sorusuyla karşı karşıya gelirseniz belki de o an gelişigüzel vereceğiniz en temel cevap Bitcoin falan işte… demek oluyor. Neden ? Tabi ki sadece finansal sistemlerden ibaret olmayan bir sistem fakat dünya finansal sistemlerin üzerine kurulu. Aklımıza gelen ilk cevap olan Bitcoin aslında düşünecek olursak ilk DeFi uygulamasaydı. Dünyanın her yerine gönderebiliyor ve en önemlisi para akışının güvenilirliğini arttırıyordu. Herkese açık yapısıyla işte birçok açıdan ilk DeFi uygulamasıydı Bitcoin…
Merkeziyetsiz Finans (DeFi) nedir ? sorusunu kısaca bu başlıklar altında anlatmaya çalıştım son olarak kısa bir özet şeklinde toparlayacak olursak:
DeFi merkezi olmayan finansal sistemlerle birlikte geleneksel finans anlayışını değiştirerek bizlere şeffaf, güvenilir ve en önemlisi daha özgür bir finansal sistem sunmayı amaçlar. Blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmeler gibi araçlarla geleneksel finansın temel problemlerine çözüm olmayı amaçlar.
